Bâgiyânna/Struktur Puisi

Bâgiyânna/Struktur Puisi

Bâgiyân/struktur puisi bâdâ 2 macem, èngghi ka'dinto bâgiyân fisik puisi tor bâgiyân bhâtèn puisi.

1. Bâgiyân/ struktur fisik puisi

a. Bhângonna puisi (tipografi) èngghi ka'dinto caraèpon ngator paddhâ/ bhâris, bânnya'èpon ca'-oca' dâlem sapaddha/ sabhirina, jhughân caraèpon ngator panyabâ'na aksara nyopprè bhângonnèpon puisi abhângon akadhi sè èkasokane sè nyerrat.

b. Ca'-oca' pèlèyan/ diksi èngghi ka'dinto carana mèlè ca'-oca' kaangghuy mamoddha maksottèpon puisi. Ca'-oca' pelèyan ka'dinto mèlè ca'-oca' sè èndhâ tor rang-rang èpangghi'i dâlem rè-saare.

c. Imaji/ citraan èngghi ka'dinto sosonan ca'-oca' sè èghuna'aghi sè ngangghit dhi, dâlem puisi bâdâ 5 macem, èngghi ka'dinto; imaji sowara (auditif), imaji pangoladhân (visual), imaji kaangghuy aghâmbhârrâghi pa-ponapa sè èkarassa, akadhi pa-ponapa sè èola épèyarsa'aghi, éli-kaghali, tor èghâghâp. Dhinèng imajil citraan ghâghâbhân (taktil), imaji ongessan/ sèyoman (olfaktori), imaji ghuli (kinestetik) sè bisa èoladhi.

d. Oca' nyata (kata kongkret) èngghi ka'dinto ca'-oca' sè aghâmbhârraghi pa-ponapa sè bisa èoladhi.

e. Bhâsa sè eghuna'aghi (gaya bahasa) èngghi ka dinto caraèpon aghuna'aghi bhâsa nyopprè matombu bânnya' artè otabâ artè anyar, matombu ngen-angen pamangghi (imajinasi) orèng sè maos tor èkarassa èndhâ.

f. Verifikasi èngghi ka'dinto sè aghândhu' maksod caraèpon ngator bhâb rima, nitme tor metrum.
# Rima èngghi ka'dinto papadânna monyè dâlem puisi, sae è sè kabidhân/ awal tengnga, sareng pongkasannèpon/ è bingkèng paddhâ/ bhâris puisi. Dhinèng macemmèpon rima èngghi ka'dinto; sè kapèng sèttong onomatope èngghi ka'dinto oca' sè nèrowè sowara èssè'èpon alam, akadhi cek-cek, kongko' sè nèrowè monyèna ajam lakè', pak-kopak, tor samacemmèpon. Sè kapèng duwâ' sowara sè èli-bâli.
# Ritma èngghi ka'dinto tèngghi mandhâbbhâ sowara dâlem maos puisi, akadhi bâda sè èmaos lèrè, ghâncang, èmaos kalabân sowara mandhâp/ dalem, ngangghuy sowara tèngghi, tor samacemmèpon.
# Metrum èngghi ka'dinto okoran irama sè etantowaghi kalabân bânnya'na tor lanjhângnga tekkanan keccab (suku kata) dâlem sabbhân paddha.


2 Bågiyânnal struktur bhâtèn puisi

a. Bháb parkara sé ékacaréta/ tema èngghi ka'dinto pokeddhà éssé'èpon puisi.

b. Rassa/ feeling éngghi ka'dinto ca'-oca' sè eangghuy aghambhárraghi angghebbhânna sè ngangghit/ penyair dâlem puisi. Akadhi "alako berra" apello konèng" sè aghâmbhârrâghi orèng sè lalakon sè malarat kaangghuy kèngèng rajhekkè.

c. Nada/tone èngghi ka'dinto angghebbhânnèpon sè ngangghit puisil penyair dà sè maos puisi. Ompamaèpon "bintang tep-ngarettèp" aghâmbharraghi nada panggháliyânna/ atèna sè ngagghit penyair sè ghumbhira otabâèpon senneng. Otabâèpon bisa eartè'è aghâmbhârrâghi kakobâsa'annèpon Allah.

d. Pamertè beccè'/ amanat èngghi ka'dinto bâburughân beccè' sé épadapa' sè ngangghit/penyair dà' sè maos lèbât puisi sè eangghit.

Macem-macem èpon Puisi Madhurâ

Macem-macem èpon Puisi Madhurâ

Puisi èngghi ka dinto angghidhân sè aropa sastra kaangghuy ngatorraghi panggháliyân/ ngen-angen kalabán aghuna aghi bhása sè èndha. Dhinèng macemmépon puisi Madhurá bâdá duwa', èngghi ka dinto:

1. Puisi kona Puisi kona engghi ka'dinto angghidhân sè tapèngkot da gher-ogher (atoran-ato bâdá. gher-ogher sè émaksod akadhi bânnya'na padhha (bhåris) dalem paddhá andhegghán (bain, ran) sè settong bannya'èpon ghuru bilângan (suku kata), jhughân ghuru laghuna.

Dhinèng macemmèpon puisi Madhurá kona engghi ka'dinto:

a. Pantun enggghi ka dinto macemma puisi sè ghuru laghuna a-b-a-b, bâdà jhughan sè a-a-a-a tor è dålem settong paddhá andhegghan (bait) bâda 4 paddhà/ bháris, paddha sèttong sareng paddhá duwa' menangka bhibhidhân (sampiran), dhinèng paddha tello' sareng empa' mènangka éssè.

b. Dhuwà (mantra) engghi ka'dinto puisi sè émaos kaangghuy kaparlowan sè ampon étantowaghi, dhuwa panėka ampon ékaparcajâi tor éyangghep aghädhuwan se kakowadhân samar/ ghaib kaangghuy anyo'on dà' sé Kobasa.

c. Sièr (sair) èngghi ka'dinto asalla dâri Bhâsa Arab "Syu'ur sè arté 'èpon parasa'an Bhângonna si'èr akadhi pantun, sabbhân paddhá andhegghán bádà 4 paddha . Srer ékaonèngè orèng Madhurá saamponna Islam maso' da Indonésia. sabbhán paddhâepon bådà kaedhánna sett ong sareng sè laèn, ghuru laghu biyâsaèpon a-a-a-a, bâdâ jhughân a-b-a-b otabâ a-a-b-b. Essè'èpon si'èr bâdâ sè aèssè bâburughân beccè', aghâma tor carèta.

d. Papareghân engghi ka'dinto puisi kona sè kadhâddhiyân dâri duwâ' paddhâ/ bhâris. Paddhâ sèttong mènangka bhibhidhân/ sampèran, dhinèng paddhâ duwâ mènangka èssè. Puisi Madhurâ kona, akadhi paparèghân manabi dhimèn bânnya sè ta' èserrat (ètolès), nangèng èlaghuwâghi dâri lèsan ka lèsan.

2. Puisi anyar (modern) Puisi anyar èngghi ka'dinto angghidhân sè ta' tapèngkot da' gher-ogher (atoran- atoran) sè bâdâ. Dhâddhi manabi puisi anyar ka'dinto angghidhân sè ampon mardhika, ta' mabi aghuna'aghi gher-ogher (atoran-atoran) sè bâdâ. manabi ngangghidhá ghumantong dâ' kasokannèpon (kakencengngannna) sè ngangghit. Cem-macemma puisi anyar Engghi ka'dinto:

a. Balada èngghi ka'dinto puisi sè èssèna carèta.
b.Himne èngghi ka'dinto puisi pojhiyân kaangghuy Allah sè amorbhâ jhâghât, naghârâ, tor pahlawan.
c. Ode engghi ka'dinto puisi sè èssèna alemman dâ' ka orèng sè aghuna.
d. Epigram èngghi ka dinto puisi sè èssèna bhâb tatakrama kaodi'an.
e. Romansa èngghi ka'dinto puisi sè acarèta bhâb tarèsna.
f. Elegi èngghi ka'dinto puisi sè èssèna bhâb kasossa'an.
g. Satire èngghi ka'dinto puisi sè aèssè parsemmon.

Drama Bhasa Madhura 2

 Drama Bhasa Madhura 2

Drama engghi ka dinto angghidhán sé aghämbhärräghi kaodian tor bâteggha manossa dalem tengka lako sè élakone (dipentaskan) dalem pan-saponapan ondhâghan.

Sennè Drama segghut esambhat senné teater .

Dinèng macemmépon drama éngghi ka dinto :
 1 Drama tragedi : Drama drama se aèsse kasossa'an.
2. Drama komedi : Drama sé aesse palegghirân/ loco
3. Drama Tragekomedi : drama sè aessè kaseddhiyen sareng palengghiran.
4. Drama Farce : Drama se aesse  lolocon, nangèng ta sadhäjâna aghändhu dagelan.
5. Drama tablo : drama sè ngotama aghi ghulina, sadhája panjhák (tokoh), ta' adha kandha, namongbaghulina bhadhan se ekaparlo.
6. Drama opera : drama sè éérengè laghu tor tabbhuwan.
7. melodrama : Drama sè éèrènge tabbhuwan bisaos.

Baca Juga Unsur Kebahasaan Drama Bhasa Madhura

Bâgiyânna Drama (Struktur Drama) Bágiyånna drama èngghi ka'dinto:

1.  Prolog/pamokka'
Prolog aropa aghi pamokka / kadháddhiyán sè kabidhan dâalem drama. Dalem prolog bisa ngenallaghi asmana se poko' dalem careta (pelaku utama) Jhughan ajharbá aghi rèng-orèng kasebbhut, aghâmbharrâghi katerrangan (setting) tor laennépon.

 2. Dialog/ monolog (èssépon) Aropa'aghi pakakas keyasan kaangghuy aghuna aghi panjak (tokoh), sè éarep bisa aghambhárraghi kaodiân/ kadhäddhiyan tor batek dâri bhán-sabbhán orèng sé amaen dalem carèta. Saè carétaèpon oreng sè paleng parlo (pelaku utama) dalem caréta jhughân carètaèpon rèng-orèng sè laèn (pelaku sampingan)

3. Epilog/ Panotop
Epilog aropa aghi pongkasan/ keng-bingkèng dari drâma se ta' bisa écaréta'aghi polè. Panotop drama ghumantong da ésse'èpon drama. Bisa étotop sareng kasossa an Bisa étotop sareng kabhunga an
4. Pangarep : pan-ponapan sè parlo ètéro, tantowépon sè aropa kasaeyan. Dhinèng pan- ponapan sè ta parlo ètèro, sè aropa kajhuba'ân.