Unsur Kebahasaan Puisi Madura, Majas Puisi Madura

Unsur Kebahasaan Puisi Madura, Majas Puisi Madura

Pasèra’a bisaos sè ngangghit puisi masthè aghâdhuwân cèrè khas ghuna abhiḍâ’aghi angghidhânna orèng sèttong ka sèttongnga.

È ḍâlem puisi bhâsa sè èghuna’aghi sala sèttonga aghânḍhu’ majas. Sè èmaksot èngghi panèka carana aghuna’aghi bhâsa sopajâ matombu artè anyar akadhi bhârâng matè acora’ oḍi’ sabhâligghâ bhârâng oḍi’ acora’ matè, ompamana ombâ’ tasè’ bâng-tabângan panèka bhârâng matè acora’ oḍi’. Mella’ matana gherrâng panèka aghânḍhu’ artè manossa lè ta’ manangalè.

Macemma majas èstona bânnya’ namong sè èjhârbâ’âghi è ka’ḍinto ḍupolo bisaos èngghi panèka:

1. Alegori : 
èngghi panèka “ gaya bahasa” sè maḍâpa’ maksot ta’ kalabân jhârna’. Opamaèpon parbhânḍhingan sè aropa ghâmbhârân sè ḍâ’-panḍâ’.
Akadhi:  Ḍâri kasambu’na, abâ’na akantha angghu’ ta’ èpècè’. 

2. Anafora : 
èngghi panèka “gaya bahasa” sè oca’ otabâ okarana èsebbhut èli-bâli.
Akadhi:  Kabhâghusân sareng kajhubâ’ân panèka èpangghi’i bânnèneng alas sèseppè, bânnè neng tasè’ sè nyalam malolo. 

3. Klimaks : 
èngghi panèka “gaya bahasa” sè nodhuwâghi kabâḍâ’ân sè mamolanna jhâ-majjhâ, sè ahèrra sajân sara.
Akadhi:  Ḍâ’-aḍâ’na angènna ser-kalesserran, pas dhâddhi bhârât, ḍibuḍina dhâddhi kalangbusbus.

4. Antiklimaks : 
èngghi panèka “gaya bahasa” sè nodhuwâghi kabâḍâ’ân, sè mamolanna sarasè ahèrra sajân majjhâ. Akadhi:  Mamolanna ojhân ra’-bherreng, bit-abit rèsè’, ḍi-buḍina pas terrang. 

5. Antitesa: (antithesis)
èngghi panèka “gaya bahasa” sè nodhuwâghi pa-ponapa sè agâmbhârrâghi kabâḍâ’ân sè alalabânan otabâ sabhâligghâ.
Akadhi : 
 Rajâ – kènè’ 
 Mamolan – pongkasan 
 Towa – ngoḍâ

6. Apestrofa: 
èngghi panèka “gaya bahasa” sè èghuna’ghi ka’angghuy panyapa ka orèng laèn.
Akadhi:  Cangkranèngrat IV èsambhât jhughâ Sèḍhingkep. 

7. Asosiasi: 
èngghi panèka “gaya bahasa” sè aḍhingbhânḍhingngaghi pa-ponapa sareng bhârâng laèn. Biyasana aghuna’aghi oca’ : sapertè, mènangka, akantha, paḍâ so sareng laènna.
Akadhi : 
 Bhâdhânna lanjhâng paḍâ so pangpangnga listrik. 
 Matana èndhâ marabhut bintang portèka. 

8. Euphemisme:
èngghi panèka macemma “gaya bahasa” ka’angghuy ma’alos.
Akadhi :Tang lèbun maskè ko’-rongko’ tapè majhembhâr ka pèkkèr. 

9. Hiperbola:
èngghi panèka “gaya bahasa” sè bât-talèbât lebbi.
Akadhi:  Sowârana maghunḍhek bhumè 

10. Ironi :
èngghi panèka “gaya bahasa” sè nyacat/ nyalè kalabân alos.
Akadhi :  Ḍuh pacacana mara ghâluḍhuk. 

11. Litotes:
èngghi panèka “gaya bahasa” ka’angghuy mamajjhâ otabâ ma’alos oca’.
Akaḍhi:
 Mon ngoca’a bhuḍhu, “kana’ jarèya namong korang pangalaman”. 
 Mon ngoca’na mèskèn = orèng ḍumè’. 

12. Metafora: 
èngghi panèka “gaya bahasa”sè nganḍhiyaghi paponapa sareng sèttong hal amarghâ èyangghep bâḍâ sèpaddhâ bhârâng ka’ḍinto sè paḍâ.
Akadhi : 
 Mon Sitti rowâ pajhât kembhângnga kampong.
 Sholat rèya pangpangnga aghâma.

13. Metonimia :
èngghi panèka “gaya bahasa” sè aghuna’aghi oca’ sè ḍhâddhi ghântèna bhârâng sè èghâmbhârrâghi. Akaḍi : Sèngko’ senneng aroko’ Jarum bânnè Gudang Garam. 

14. Paradoks: 
èngghi panèka “gaya bahasa” sè katonna alalabânan sareng pamangghina kabânnya’anna orèng, tapè saèstona aghânḍhu’ pa-ponapa sè lerres.
Akadhi: 
 Kamarḍika’an panèka saèstona ngèket mongghu bhângsa Indonesia (maksoddhâ manabi ampon mardhika tanto èsoson atoran-atoran /ḍhâng-onḍhâng sè ngator bhângsa ḍâlem anaghârâ). 

15. Perifrase :
èngghi panèka “gaya bahasa” sè ngobâ frase sè lanjhâng èpadhâddhi frase sè panḍâ’.
Akadhi : 
 Ali asakola neng Kota Kembang (maksoddhâ Kottha Bandung). 

16. Personifikasi : 
èngghi panèka “gaya bahasa” sè ngangghep bhârâng matè thâ’-kanthâ’a oḍi’.
Akadhi :
 Angèn bây-kerbâyan nyapa sèngko’ neng ghir sèrèng Talang. 

17. Pleonasme :
èngghi panèka “gaya bahasa” sè sèpaddhâ bitalebbi tor kalèro.
Akadhi:
 Para Bapa’-bapa’, para èbhu-èbhu, sè paḍâ moljâ. 

18. Simbolik:
èngghi panèka “gaya bahasa” sè aghânḍhu’ parlambhângnga pat-sèpatta kèbân, bu- tombuwân otabâ rângbhârâng laèn sè matè, èbhânḍhingngaghi sareng sèfatta manossa.
Akadhi: 
 Pangakanna marabhut colo’ songay. 

19. Sinedokhe: 
èngghi panèka “gaya bahasa” sè nyebbhut sèttong bâgiyân kalabân maksod sadhâjâna otabâ sabhâligghâ.
Akadhi : 
 Indonesia makala Malaysia è bâkto addhuwân tembhung. 

20. Sinisme:
èngghi panèka ‘gaya bahasa” sè aghânḍhu’ parsemmon sè samar.
 Akadhi : 
 Orèng ghunong na’nong bâto kalètthak (maksoddhâ: orèng dhisa).

Contoh Puisi Bahasa Madura, Puisi Kona dan Puisi Anyar

Contoh Puisi Bahasa Madura, Puisi Kona dan Puisi Anyar

1. Contoh Puisi Bahasa Madura : Kasta (Sesal/Penyesalan)

KASTA

Angghidhân: Abdul Gani

Pangarep bisa ècanḍhâk

Ètegghu’i terro èpasekkenna

Pola bisa èkaè’aghi ka ngen-angen

Dhâddhiyâ ghâmbhâr gântheng

Nyonar sè cekka’ ḍâlem oḍi’

Sèkobâsa ghâmbhârrâ laèn

Ghâmbhâr sokkla

Ta’ bisa aobâ

Abârna hakèkat

Ro’om hèkmat

Ta’ ḍugghâ

Namong bisa kasta

2. Contoh Puisi Bahasa Madura : JHÂNJHI (Janji)

JHÂNJHI

Angghidhân: Abdul Gani

Nalèka ènga’ ka jhânjhi

Terro rampa’a

Tapè ro’omma ḍuwâ’ jhâlan

Atè bân pèkkèr ta’ paḍâ

Bâḍâ sala

Bâḍâ bhenḍer

Tapè jhânjhi tèngghi

Pagghun ongkol

Bhenḍer dhâddhi sala

Sala dhâddhi bhenḍer

Ta’ kèra sala

Sala sala sala

Bhenḍer bhenḍer

3. Contoh Puisi Bahasa Madura : TANG NYABȂ GHUN SAKERRA’ (Nyawaku Hanya Seiris)

TANG NYABȂ GHUN SAKERRA’

Angghidhânna: Abdul Gani

Satèya sèngko’ manjheng

Mandheng tokang tèngghâr

Sarḍâḍu Bâlandhâ bân kamalaradhânna bhângsa

È Lon-alon Lu’-ghulu’

Tang nyabâ pajhât ghun sakerra’

Tapè ta’ tako’ apèsa bi’ tang raghâ

Kalamon asabâb abhillâi naghârâ

Sèngko’ aromasa la ta’ sèsèp ḍâri pasthè

Tapè tolong lèllanè

Tang mowa jhâ’ sampè’ tatoktok

Kalabân kamalaradhân bân sapatuna Bâlândhâ.

Tang nyabâ pajhât ghun sakerra’

Tapè ta’ tako’ èkala’ tokang tèngghâr Bâlândhâ

Ta’ tako’ lobângngâ tèngghâr èpamaso’ ka colo’

È ḍinna’ è Lon-alon Lu’-ghulu’

4. Contoh Puisi Bahasa Madura : Ningnang Ningghung

Ningnang Ningghung

Angghidhânna: Adien

Nongghâl dzât

Sè jhârbâ’âghi ... bhernèng, ngacèrnang

Sè amorbhâ jhâgât ...

Kongsè Maha Aghung

Ningnang ninghung

Ta’ ning laèn sè èsembhâ

Angèng ... Allah sè nongghâl

Dzat sè amorbhâ jhâghât

Bân sadhâjâ mahlok

Èḍhâbuwaghi ḍâlem bâburughân ...

Sanajjhân tang kabulâ kabbhi

Ta’ nyembhâ ... tor pamaloppa ... ḍâ’ dzat

Sè nongghâl sampè’ akhèr jhâman...

Dzat sè nongghâl nèko

Pagghun ngeccèt cabbhi

Tor sadhâjâ tombuwân è morbhâ jhâghât

Manossa oḍi’ kongang mèlè

Becce’ ... jhubâ’ ḍâlem larjhâp tèngka’na

Bilâ taḍâ’ bhâkal bâḍâ

Bilâ ampon bâḍâ bhâkal taḍâ’ polè

Sèttong pangrènget ... mongghu

Ḍâ’ sadâjâ manossa

Ningnang ninghung

Ghumatè ... ḍâlem pèkkèr sè jhuntrong

Tor ghulina atè sè jhekjhek ...

Ngalèning ... ngaghungngaghi ...

Dzat sè Aghungât

Sè jhârbâ’âghi ... bhernèng, ngacèrnang.

5. Contoh Puisi Bahasa Madura : Alako Berrâ’ Apello Konèng

Alako Berrâ’ Apello Konèng

Angghidhân: M. Hafid Effendy

Rèng Madhurâ jhâjhulugghâ

Lako berrâ’ nyabâna, pello konèng komandhinna

Sabbhân arè ajingjing sol-taghisol

Namong nyarè nasè’ saompa’an mongghu na’potona

Rèng Madhurâ pellona èkapanḍi, napsona sè aghunjâk

pagghun taḍâ’ paḍâ

Rèng Madhurâ, lakè’ binè’ alako berrâ’ apello konèng.

Tep-tebbhâ jhemjhem bân rajjhâ kabaḍâ’ânna rèng Madhurâ

Alako berrâ’ ampon dhâddhi kaoḍi’ânna

Sèyang malem abhuru alako berrâ’ apello konèng

Rèng Madhurâ taḍâ’ lajjânna

Rèng Madhurâ taḍâ’ lambânna

Rèng Madhurâ kerras tapè akerrès

Rèng Madhurâ kalonta tèngka polana

6. Contoh Puisi Bahasa Madura : SOMOR TANTO

SOMOR TANTO

Angghidhân: M. Hafid Effendy

Berrit jhâjhulugghâ

Berrit kalontana

Berrit mongghu ḍâ’ sè parcajâ

Somor tanto aèngnga lebbhur sombherrâ kaoḍi’ân

Somor tanto namong rèng kona sè tao

Somor tanto namong rèng sè angrasa seppo sè tao

Tarkaḍhâng angrasa berrit

Esèttong panemmo sè taḍâ’ paḍâ

Aghumbâ’ aèngnga lebbhur

Ngacèrnang bhersè bân asrè

Sombher sè ta’ bu-ambu

Kakobâsa’anna sè Aghung taḍâ’ paḍâ

Tapè bilâ taḍâ’ rokat, dhâddhi berriddhâ ḍâ’ sakabbhinna bhâlâ tatangghâ

Namong rèng sè semma’ ka sè Aghung sè bisa arabât

pengertian puisi dalam bahasa madura

pengertian puisi dalam bahasa madura | Pengertian epon Puisi Bhasa Madhura

Oca' puisi paněka asalla dåri bhâsa Yunani èngghi panèka oca' poiesis artèna abhådhi. Artè abâdhi paněka aghândhu' maksot orèng ngangghit puisi èstona abâdhi ghâmbhârân essèna atèna. Pokeddha, puisi èngghi panèka ghambhârân èssèna atè sareng pekkèranna orèng sè ngangghit puisi abujut ca-oca' sè saè: Eyangghep sae polana aghândhu' ghuru laghu sareng aghândhu artè sè bânnya'.  Pokeddhân puisi paněka ta' langgheng, namong abâ-obâ noro' obâna sareng macemma puisi.

Manabi orèng abâdhi puisi paneka ta' èjhârbã'aghi lanjhâng lèbår akadhiyâ orèng abâdhi ghâncaran. Ponapaa bisaos sè ejhârba'âghiyâ ènyarèyaghi ca-oca' sè rèngkes namong bânnyá' parkara sè bisa èjhårbá aghi. Kaangguy parkara panèka éghuna'aghi oca' kèyasan sareng parlambhâng.

 Keyasan panèka artèna nyambhât sèttong parkara kalabân sambhâdhân sè laèn sè èyangghep padá otabâ para pada'a. Opama orèng kembhâr sè para' padãâ tor malarat èsarè bhidhâna, esambhât akantha pènang ésèbå' duwâ. Manabi parlambhâng paneka aghântè sèttong parkara kalabân parkara sè laèn. Opama parlambhång pramuka engghi panèka tombuna nyèyor. Dhâddhi kèyasan panèka panèka aropa ca-oca', manabi parlambhâng aropa bhârâng.

Puisi panèka mènangka angghidhân sastra sè palèng kona. Asabâb konana panèka tantona nombuwâghi cem-macemma puisi. Adhâsar dâri bâkto angghidhânna, puisi panèka bâdâ sè kona bâdâ jhugâ sè modèren. Puisi kona biyâsana ghi apandhuman ka bânnya'na bhâris, ghuru sowara, sareng paddhâ andhegghân. Manabi puisi modèren ampon ta' apandhuman polè ka bânnya'na bhâris, ghuru sowara, sareng paddhâ andhegghân.

Adhâsar jhâjhârba'an è attas, puisi èngghi panèka pamangghi, pėkkèran, sareng sowarana atè sè èpakalowar lèbât ris-bhâris otabâ lèbât paddhå andhegghân tor èsoson ngangguy okara sè saè. Ca'-oca' sè bâdâ è bhan- sabbhân bhâris aropa'aghi ca'-oca' pèlèyan sè aghândhu' artè sè bânnya' tor aghândhu' bâburughân beccè'. È bâbâ panėka contona puisi modèrn. Eyatorè bâca patètè !

E SÈTTONG ARE E SETTONG MOSÈM

Angghidhân Abdul Gani

È sèttong arè è sèttong mosèm
Sèngko' so bâ'na padâ makompol kembhâng
Sambi nyarè bâlâng è ghâr-paghâr otabâ è bhun-kebbhun

È sèttong arè è sèttong mosèm
Lèbât nyarèkembhâng
Lèbât nyarè bâlâng è ghâr-paghâr
Tang tarèsna èbâghi ka bâ'na

Ebhârengngè monyèna poter
Ca-oca kalowar ta' kennèng tambhâ'

Ba'na coma neng-enneng
Kajuwân neng-enneng
Kebbhun bân kembhâng neng-enneng
Coma songay sè ngaracak
Ngancaè tang atè sè ngaracak.

Satèya ropana ta' bisa ngantos
Kajuwân èpogher kebbhun èjhuwâl
Poter ta' ngennèng amonyè
Pa'anabhân aobâ dhâddhi bengko
Tapè bâ'na pagghun neng-enneng.

Bâgiyânna/Struktur Puisi

Bâgiyânna/Struktur Puisi

Bâgiyân/struktur puisi bâdâ 2 macem, èngghi ka'dinto bâgiyân fisik puisi tor bâgiyân bhâtèn puisi.

1. Bâgiyân/ struktur fisik puisi

a. Bhângonna puisi (tipografi) èngghi ka'dinto caraèpon ngator paddhâ/ bhâris, bânnya'èpon ca'-oca' dâlem sapaddha/ sabhirina, jhughân caraèpon ngator panyabâ'na aksara nyopprè bhângonnèpon puisi abhângon akadhi sè èkasokane sè nyerrat.

b. Ca'-oca' pèlèyan/ diksi èngghi ka'dinto carana mèlè ca'-oca' kaangghuy mamoddha maksottèpon puisi. Ca'-oca' pelèyan ka'dinto mèlè ca'-oca' sè èndhâ tor rang-rang èpangghi'i dâlem rè-saare.

c. Imaji/ citraan èngghi ka'dinto sosonan ca'-oca' sè èghuna'aghi sè ngangghit dhi, dâlem puisi bâdâ 5 macem, èngghi ka'dinto; imaji sowara (auditif), imaji pangoladhân (visual), imaji kaangghuy aghâmbhârrâghi pa-ponapa sè èkarassa, akadhi pa-ponapa sè èola épèyarsa'aghi, éli-kaghali, tor èghâghâp. Dhinèng imajil citraan ghâghâbhân (taktil), imaji ongessan/ sèyoman (olfaktori), imaji ghuli (kinestetik) sè bisa èoladhi.

d. Oca' nyata (kata kongkret) èngghi ka'dinto ca'-oca' sè aghâmbhârraghi pa-ponapa sè bisa èoladhi.

e. Bhâsa sè eghuna'aghi (gaya bahasa) èngghi ka dinto caraèpon aghuna'aghi bhâsa nyopprè matombu bânnya' artè otabâ artè anyar, matombu ngen-angen pamangghi (imajinasi) orèng sè maos tor èkarassa èndhâ.

f. Verifikasi èngghi ka'dinto sè aghândhu' maksod caraèpon ngator bhâb rima, nitme tor metrum.
# Rima èngghi ka'dinto papadânna monyè dâlem puisi, sae è sè kabidhân/ awal tengnga, sareng pongkasannèpon/ è bingkèng paddhâ/ bhâris puisi. Dhinèng macemmèpon rima èngghi ka'dinto; sè kapèng sèttong onomatope èngghi ka'dinto oca' sè nèrowè sowara èssè'èpon alam, akadhi cek-cek, kongko' sè nèrowè monyèna ajam lakè', pak-kopak, tor samacemmèpon. Sè kapèng duwâ' sowara sè èli-bâli.
# Ritma èngghi ka'dinto tèngghi mandhâbbhâ sowara dâlem maos puisi, akadhi bâda sè èmaos lèrè, ghâncang, èmaos kalabân sowara mandhâp/ dalem, ngangghuy sowara tèngghi, tor samacemmèpon.
# Metrum èngghi ka'dinto okoran irama sè etantowaghi kalabân bânnya'na tor lanjhângnga tekkanan keccab (suku kata) dâlem sabbhân paddha.


2 Bågiyânnal struktur bhâtèn puisi

a. Bháb parkara sé ékacaréta/ tema èngghi ka'dinto pokeddhà éssé'èpon puisi.

b. Rassa/ feeling éngghi ka'dinto ca'-oca' sè eangghuy aghambhárraghi angghebbhânna sè ngangghit/ penyair dâlem puisi. Akadhi "alako berra" apello konèng" sè aghâmbhârrâghi orèng sè lalakon sè malarat kaangghuy kèngèng rajhekkè.

c. Nada/tone èngghi ka'dinto angghebbhânnèpon sè ngangghit puisil penyair dà sè maos puisi. Ompamaèpon "bintang tep-ngarettèp" aghâmbharraghi nada panggháliyânna/ atèna sè ngagghit penyair sè ghumbhira otabâèpon senneng. Otabâèpon bisa eartè'è aghâmbhârrâghi kakobâsa'annèpon Allah.

d. Pamertè beccè'/ amanat èngghi ka'dinto bâburughân beccè' sé épadapa' sè ngangghit/penyair dà' sè maos lèbât puisi sè eangghit.

Macem-macem èpon Puisi Madhurâ

Macem-macem èpon Puisi Madhurâ

Puisi èngghi ka dinto angghidhân sè aropa sastra kaangghuy ngatorraghi panggháliyân/ ngen-angen kalabán aghuna aghi bhása sè èndha. Dhinèng macemmépon puisi Madhurá bâdá duwa', èngghi ka dinto:

1. Puisi kona Puisi kona engghi ka'dinto angghidhân sè tapèngkot da gher-ogher (atoran-ato bâdá. gher-ogher sè émaksod akadhi bânnya'na padhha (bhåris) dalem paddhá andhegghán (bain, ran) sè settong bannya'èpon ghuru bilângan (suku kata), jhughân ghuru laghuna.

Dhinèng macemmèpon puisi Madhurá kona engghi ka'dinto:

a. Pantun enggghi ka dinto macemma puisi sè ghuru laghuna a-b-a-b, bâdà jhughan sè a-a-a-a tor è dålem settong paddhá andhegghan (bait) bâda 4 paddhà/ bháris, paddha sèttong sareng paddhá duwa' menangka bhibhidhân (sampiran), dhinèng paddha tello' sareng empa' mènangka éssè.

b. Dhuwà (mantra) engghi ka'dinto puisi sè émaos kaangghuy kaparlowan sè ampon étantowaghi, dhuwa panėka ampon ékaparcajâi tor éyangghep aghädhuwan se kakowadhân samar/ ghaib kaangghuy anyo'on dà' sé Kobasa.

c. Sièr (sair) èngghi ka'dinto asalla dâri Bhâsa Arab "Syu'ur sè arté 'èpon parasa'an Bhângonna si'èr akadhi pantun, sabbhân paddhá andhegghán bádà 4 paddha . Srer ékaonèngè orèng Madhurá saamponna Islam maso' da Indonésia. sabbhán paddhâepon bådà kaedhánna sett ong sareng sè laèn, ghuru laghu biyâsaèpon a-a-a-a, bâdâ jhughân a-b-a-b otabâ a-a-b-b. Essè'èpon si'èr bâdâ sè aèssè bâburughân beccè', aghâma tor carèta.

d. Papareghân engghi ka'dinto puisi kona sè kadhâddhiyân dâri duwâ' paddhâ/ bhâris. Paddhâ sèttong mènangka bhibhidhân/ sampèran, dhinèng paddhâ duwâ mènangka èssè. Puisi Madhurâ kona, akadhi paparèghân manabi dhimèn bânnya sè ta' èserrat (ètolès), nangèng èlaghuwâghi dâri lèsan ka lèsan.

2. Puisi anyar (modern) Puisi anyar èngghi ka'dinto angghidhân sè ta' tapèngkot da' gher-ogher (atoran- atoran) sè bâdâ. Dhâddhi manabi puisi anyar ka'dinto angghidhân sè ampon mardhika, ta' mabi aghuna'aghi gher-ogher (atoran-atoran) sè bâdâ. manabi ngangghidhá ghumantong dâ' kasokannèpon (kakencengngannna) sè ngangghit. Cem-macemma puisi anyar Engghi ka'dinto:

a. Balada èngghi ka'dinto puisi sè èssèna carèta.
b.Himne èngghi ka'dinto puisi pojhiyân kaangghuy Allah sè amorbhâ jhâghât, naghârâ, tor pahlawan.
c. Ode engghi ka'dinto puisi sè èssèna alemman dâ' ka orèng sè aghuna.
d. Epigram èngghi ka dinto puisi sè èssèna bhâb tatakrama kaodi'an.
e. Romansa èngghi ka'dinto puisi sè acarèta bhâb tarèsna.
f. Elegi èngghi ka'dinto puisi sè èssèna bhâb kasossa'an.
g. Satire èngghi ka'dinto puisi sè aèssè parsemmon.

Macemma Puisi Madhura

Macemma Puisi Madhura

Puisi engghi ka'dinto angghidhan se aropa sastra kaangghuy ngatorraghi éssèna pangghaliyan / ngen-angen kalabán aghuna aghi bhasa sé endhá.

Dhinèng macemmépon puisi Madhurá bada duwá, éngghi ka'dinto :

a. Puisi kona
Puisi kona èngghi ka'dinto angghidhan sé tapèngkot da gher-ogher (atoran- atoran) sè bâda. gher-ogher sè émaksod akadhi bânnya'na padhhá (bharis) dâlem séttong paddhá andhegghan (bait), bânnya'epon ghuru bilângan (suku kata), Jhughan ghuru laghuna.
Dhineng sè tamaso puisi Madhurá kona êngghi ka'dinto pantun, si'èr (sair), papareghân sareng salaènnèpon. Puisi Madhura kona, akadhi paparèghan manabi dhimen bânnya sè ta éserrat (étolés), nangèng élaghuwäghi Conto paparéghân sè élaghuwaghi:
Ker-tanoker dimma bará dimma têmor
Sapa sè soker sè nyapa kaada lanjhäng omor

Papréghân è attas aropa agi nyanyeyanna / laghu en-maenanna na-kana Madhurá Paparèghân è attas aghâmbharraghi manabí na-kana' soker (ta nyapa) sareng kancana, manabi jhâman dhimen saamponna tello are ampon rebbhu'an sè nyapa'a, marghá è nyanyèyan kasebbhut éjhárna'aghi, paséra sè nyapa kaada bhåkal lanjhang omor, jhughan na-kana ampon onèng jhã soker ka dinto ta ékengengngaghi sareng aghama. Melaèpon manabi étalèktèghi, paparèghán è attas aghändhu' pamertè beccè dha' bhâdhán kaula sareng panjhennengngan kodhu atong rokon, ta' kèngèng atokaran, ta kengèng ghântèng marengngo ponapa polè kantos soker. Parkara ka'dinto ta ékengèngngaghi sareng agháma

b. Puisi anyar (modern)
Puisi anyar ênghi ka'dinto angghidhân sè ta tapèngkot dà gher-ogher (atoran- atoran) sè bada. Dhåddhi manabi puisi anyar ka' dinto angghidhân sè ampon mardhika, ta mabi aghuna'aghl gher-ogher (atoran-atoran) se bada manabi ngangghidha ghumantong ä kasokannépon (kakencengngannna) sè ngangghit.

Bagiyan-Bagiyan Èpon Puisi Bahasa Madura

Bagiyan-Bagiyan Èpon Puisi Bahasa Madura

Puisi panèka tamaso' angghidân sastra sè aghândhu' bâgiyân-bâgiyán. Badã bågiyân sè kaoladhan, båda jhughân sè ta' kaoladhân. Sè bisa kaoladhân èngghi paneka aropa bâdåna bhåris sareng paddhâ andhegghán. Manabi sè ta' kaoladhân èngghi paněka tèma sareng bâburughân becce.

Ghálimpo'na ca'-oca' è dålem puisi ènyamaè bhâris. Bháris panèka è dálem ghâncaran biyásana ènyamaè okara. Bhâris panèka jhughan aghândhu' ghuru sowara. Lèbåt bhâris panèka orèng sè ngangghit puisi makalowar éssèna atèna otabâ pèkkèranna. 

Manabi bhâris sè eangghit paněka ampon aghalimpo' pas ènyamaé paddhâ andhegghân. Ghálimpo'na bhâris panèka aropa sèttong pamangghi sè èjhârbaäghi lèbät ris-bháris sè båda è dälem paddhâ andhegghân ghâpaněka. Dhâddhi settong pamangghi sèttong paddhâ andhegghan. Manabi ghâdhuwân pamangghi laèn, kodhu abâdhi paddhâ andhegghån anyar.

Dhinèng tèma èngghi paněka maksot sè palèng poko' (otama) dári ponapa sè éjhârbä'äghi sè ngangghit puisi è dálem puisina. Maksot sè palèng poko' (otama) panèka èjhårba'äghi ghân nè'-sakonè' è dälem bhân-sabbhán bháris sareng paddha andhegghân. Tèma paněka aropa dhâsarra sosonan puisi. 

Dhinèng bâburughán beccè panèka maksot sè saè sè bhäkal èpadapa dã' ka se maos puisi. Maksot sè saè panèka aropa nasèhat se ngangghit puisi dã' ka sè maos puisi Pakon

Pengertian epon Puisi Bhasa Madhura

Pengertian epon Puisi Bhasa Madhura

Oca' puisi paněka asalla dåri bhâsa Yunani èngghi panèka oca' poiesis artèna abhådhi. Artè abâdhi paněka aghândhu' maksot orèng ngangghit puisi èstona abâdhi ghâmbhârân essèna atèna. Pokeddha, puisi èngghi panèka ghambhârân èssèna atè sareng pekkèranna orèng sè ngangghit puisi abujut ca-oca' sè saè: Eyangghep sae polana aghândhu' ghuru laghu sareng aghândhu artè sè bânnya'.  Pokeddhân puisi paněka ta' langgheng, namong abâ-obâ noro' obâna sareng macemma puisi.

Manabi orèng abâdhi puisi paneka ta' èjhârbã'aghi lanjhâng lèbår akadhiyâ orèng abâdhi ghâncaran. Ponapaa bisaos sè ejhârba'âghiyâ ènyarèyaghi ca-oca' sè rèngkes namong bânnyá' parkara sè bisa èjhårbá aghi. Kaangguy parkara panèka éghuna'aghi oca' kèyasan sareng parlambhâng.

 Keyasan panèka artèna nyambhât sèttong parkara kalabân sambhâdhân sè laèn sè èyangghep padá otabâ para pada'a. Opama orèng kembhâr sè para' padãâ tor malarat èsarè bhidhâna, esambhât akantha pènang ésèbå' duwâ. Manabi parlambhâng paneka aghântè sèttong parkara kalabân parkara sè laèn. Opama parlambhång pramuka engghi panèka tombuna nyèyor. Dhâddhi kèyasan panèka panèka aropa ca-oca', manabi parlambhâng aropa bhârâng.

Puisi panèka mènangka angghidhân sastra sè palèng kona. Asabâb konana panèka tantona nombuwâghi cem-macemma puisi. Adhâsar dâri bâkto angghidhânna, puisi panèka bâdâ sè kona bâdâ jhugâ sè modèren. Puisi kona biyâsana ghi apandhuman ka bânnya'na bhâris, ghuru sowara, sareng paddhâ andhegghân. Manabi puisi modèren ampon ta' apandhuman polè ka bânnya'na bhâris, ghuru sowara, sareng paddhâ andhegghân.

Adhâsar jhâjhârba'an è attas, puisi èngghi panèka pamangghi, pėkkèran, sareng sowarana atè sè èpakalowar lèbât ris-bhâris otabâ lèbât paddhå andhegghân tor èsoson ngangguy okara sè saè. Ca'-oca' sè bâdâ è bhan- sabbhân bhâris aropa'aghi ca'-oca' pèlèyan sè aghândhu' artè sè bânnya' tor aghândhu' bâburughân beccè'. È bâbâ panėka contona puisi modèrn. Eyatorè bâca patètè !

E SÈTTONG ARE E SETTONG MOSÈM

Angghidhân Abdul Gani

È sèttong arè è sèttong mosèm
Sèngko' so bâ'na padâ makompol kembhâng
Sambi nyarè bâlâng è ghâr-paghâr otabâ è bhun-kebbhun

È sèttong arè è sèttong mosèm
Lèbât nyarèkembhâng
Lèbât nyarè bâlâng è ghâr-paghâr
Tang tarèsna èbâghi ka bâ'na

Ebhârengngè monyèna poter
Ca-oca kalowar ta' kennèng tambhâ'

Ba'na coma neng-enneng
Kajuwân neng-enneng
Kebbhun bân kembhâng neng-enneng
Coma songay sè ngaracak
Ngancaè tang atè sè ngaracak.

Satèya ropana ta' bisa ngantos
Kajuwân èpogher kebbhun èjhuwâl
Poter ta' ngennèng amonyè
Pa'anabhân aobâ dhâddhi bengko
Tapè bâ'na pagghun neng-enneng.