Cara Mengidentifikasi Unsur Ekstrinsik Cerita Topeng Dhalang

Cara Mengidentifikasi Unsur Ekstrinsik Cerita Topeng Dhalang

Neng pangajhârân panèka, sampèyan kodhu ngaghâli bâgiyân-bâgiyân ekstrinsik ḍâlem Topèng Ḍhâlâng. Sampèyan kodhu maghut ḍâ’ pandhuman sè ampon èsaḍiyâ’aghi è bâbâ panèka sopajâ maghâmpang è ḍâlem nantowaghi bâgiyân ekstrinsik ḍâlem Topèng Ḍhâlâng.

Bagiyan Ekstrinsik Cerita Topeng Dhalang

Bâgiyân èkstrinsik, èngghi panèka bâgiyâ sè nyoson sèttong karya sastra sè è ḍâlemma aghânḍhu’ bhâb sosial, biografi, psikologi, sareng salaènna.

• Bhâb biografi, èngghi panèka sè ngangghit aghaḍhuwân sèttong kayâkinan, sè maos bisa ngollè’èkarya sastra èpon. 
• Bhâb psikologi, èngghi panèka karangan bisa dipengaruhi kabâḍa’anna jhâman
• Bhâb sosial, èngghi panèka sè ngarang bisa ngobâsanè sè maos.

Perhatikan Contoh Cerita Topeng Dhalang di Bawah ini

DRUPADI

Drupada(ramana Drupadi) : “Hè.....tang maghârsarè kabbhi sèngko’ mabâḍâ’â sayembara, pa-sapa sè bisa ngocol pana pas nanceppaghi ka cakra sè teppa’na apoter, so sèngko’èpakabina bân Drupadi.” 

Karna : “Kaulâ ngèrènga rato.” 

Drupada : “Oo....bâ’na anḍi’ karep kèya ka tang ana’.” 

Karna : “Èngghi ka’ into rato.” 

Drupada : “Mon mara jârèya cacak bâ’na ocol pana rèya pas panancep ka cakra sè apoter Karna nyacak ngocol pana kasebbhut, pana kasebbhut lajhu nancep ènga’- tengnga’anna cakra sè apoter.” 

Drupadi : “Saporana kanjeng rama abdhina ta’ poron èpanèkasareng Karna, sabâb Karna pottraèpon kusir.”

È antara sè ngèrèng bâḍâ sè anyama Arjuna(saèstona Pandawa: Yudistira, Bima, Arjuna, Nakula, Sadewa) 

Arjuna : “Abdhina ngèrènga jhughân sayembara ka’dinto, rato! 

Drupada : “Iyâ mara cacak bâ’na ngocol.” Arjuna ngocol pana, lajhu jhujhuk ḍâ’ nga’-tengnga’anna cakra sè apoter. Totok lekkas.............. 

Drupadi : “Manabi sapanèka rama, abdhina poron èpanèka sareng Arjuna (Panḍhâbâ) sabâb Pandawa katoronan rato.” (Dhâddhi Drupadi aghâḍhuwân raka kalèma).”

Ḍhâ-kanḍhâ è attas sè aghânḍhu’ bâgiyân ekstrinsik: 

Sosial : Drupadi ta’ kasokan, sabâb Karna pottrana kusir(bânnè katoronan rato) 

Biografi : Carètana sayembara. 

Psikologi: Karna rajâ atè sanaosa pottrana kusir nangèng rajâ atè ka’angghuy ngèrèng addhuwân mana.

========== Baca Juga : ==========

Materi Ghancaran Bahasa Madura

Materi Puisi Bahasa Madura

Materi Drama Bahasa Madura

Materi Topeng Dhalang Bahasa Madura

Bâgiyân ekstrinsik carèta panḍâ’ / Bagian Ekstrinsik Cerpen Bahasa Madura

Bâgiyân Ekstrinsik Carèta Panḍâ’ / Bagian Ekstrinsik Cerpen Bahasa Madura

Bâgiyân ekstrinsik carèta panḍâ’ èngghi panèka unsur sè bâḍâ neng lowar carèta panḍâ’ kasebbhut. Unsur ekstrinsik ḍâri carèta panḍâ’ kasebbhut bâḍâ kaèdhânna sareng kabâḍâ’ân è sakobhengnga sè ngangghit è bâkto carèta panḍâ’ kasebbhut èyangghit.

Sè èmaksod kabâḍâ’an èngghi panèka kabiyasa’anna maghârsarè, kabhuḍhâjâ’an sè bâḍâ è ḍâlem dhisa otabâ kottha kennengnganna tokoh utama oḍi’ tor akarjâ Jhughân tamaso’ unsur ekstrinsik ḍâri carèta panḍâ’ èngghi panèka aropa’aghi pangalamanna sè ngangghit.

Pangalaman panèka aropa: 

• Biografi èngghi panèka aèssè riwayat kaoḍi’ânna sè ngangghit.
• Kabâḍâ’an psikologis, èngghi panèka kabâḍâ’anna psikologis sè ngangghit sareng sè maos carèta.

Tamaso’ jhugân ḍâ’ unsur ekstrinsik èngghi panèka pangangghebbhâ maghârsarè ḍâ’ pokpara sè èkacarèta. Mèla ka’ḍinto, panganggheb ghellâ’ bisa aghâmbârraghi soka’ bhuntenna maghârsarè ḍâ’ pokpara sè èkacarèta.

Opamaèpon pokpara akadhiyâ conto ka’ḍinto. Bâḍâ na’-kana’ sè anḍi’ pangaterro mellèya na’-enna’an sè bâghus tor larang, nangèng pèssèna ta’ cokop. Pas kana’ ghella’ ngangghuy pèssèna SPP ka’angghuy mellè na’-enna’an. Nangèng, è bâkto masok ka toko na’- enna’an pas bâḍâ na’-kana’ ngemmès mènta pèssè. Oca’na, “Tang embu’ sakè’, tapè sèngko’ ta’ anḍi’ pèssè ka’angghuy mellè obhât.” Sowarana nga’-ra’nga’ acora’ nangèsa. Ḍârina ta’ mangghâ, pèssèna pas èbâghi. Marè narèma pèssè, kana’ jârèya pas berka’ lajhu maso’ ka apotek ka’angguy mellè obhât.

Manabi ghuru pas nyoro morèddha ka’angghuy atanya ḍâ para orèng seppo, “Ponapa pamangghi panjhennengngan manabi nèngalè na’- kana’ sè bâbâtegghâ akantha sè ècarèta’aghi ghellâ’?” Pakonna ghuru ghellâ’ ampon tamaso’ ḍâ’ pakon ka’angghuy nganalisis unsur ekstrinsik cerpen. Jhughân, manabi ghuru pas apakonan ḍâ’ morèddhâ sopajâ nyo’on onèng ḍâ’ ghuru agâma, “Ponapa hokomma atatolong ḍâ’ orèng sè sanget bhuto ḍâ’ partolongan?”

Baca Artikel Lainnya :
Puisi Bahasa Madura
Ghancaran Bahasa Madura
Carpan Bahasa Madura